Świadczenie pracy, obok zatrudnienia na bazie stosunku pracy pomiędzy przełożonym i podwładnym, może mieć miejsce również na bazie stosunków cywilnoprawnych, w tym w ramach tychże najpopularniejszych to jest umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Jakie są zasadnicze rozbieżności między tymi umowami?
Umowa o dzieło a zlecenie – różnice
Umowa zlecenia
Pierwsza z nich jest teraz jedną z najpopularniejszych metod zatrudnienia. Podpisując umowę zlecenia pracownik (zleceniobiorca) zobowiązuje się do wykonania pewnej czynności prawnej na rzecz pracodawcy (zleceniodawcy). Rezultat nie jest przy tym elementem potrzebnym – liczą się działania w celu jego uzyskania. Przepisy nie wskazują wyraźnie formy umowy zlecenia lub elementów, z jakich winna się składać – nie musi zatem zawierać czasu pracy lub miejsca jej wykonywania. Równocześnie pracownikowi nie przypadają przywileje, które mają zatrudnieni na etacie, takie jak prawo do urlopu, czasu wypowiedzenia lub gwarancja minimalnego wynagrodzenia. Zleceniobiorca nie ma także prawa do ubezpieczeń emerytalnych, rentowych, wypadkowych ani leczniczych. Tymczasem świadczenia pochodzące z ubezpieczenia chorobowego przypadają mu jedynie wówczas, kiedy sam ponadto zapłaci składki (wyjątkiem są studenci oraz uczniowie do 26. roku życia, jacy nie mogą być objęci nieobowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym). Wynagrodzenie zatrudniony na zlecenie bierze po ukończeniu wykonania umówionych czynności. Co ciekawe, tenże rodzaj umowy może być również bezpłatny. Umowa zlecenia może zostać zerwana z dnia na dzień także przez zleceniobiorcę, jak również zleceniodawcę.
Umowa o dzieło
Umowa o dzieło różni się od umowy zlecenia pomiędzy innymi tym, iż przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, natomiast zamawiający – do zapłaty wynagrodzenia. Umowa musi zatem w owym przypadku prowadzić do uzyskania określonego materialnego czy niematerialnego efektu, za jaki przyjmujący zamówienie otrzymuje zapłatę. Podstawą owego rodzaju umowy jest brak podporządkowania pracodawcy – nie może mieć miejsca praca pod nadzorem oraz w miejscu określonym przez pracodawcę. Wykonawca zazwyczaj otrzymuje zaliczkę na zakup materiałów lub także są one dostarczane przez pracodawcę. Identycznie jak w przypadku umowy zlecenia, nie mają w przypadku owej umowy wykorzystania przepisy zabezpieczające praw pracowników, takie jak prawo do dni wolnych lub ochrona wynagrodzenia. Co więcej, wykonujący nie ma uprawnienia do świadczeń pochodzących z ubezpieczeń, również chorobowego (nie może bowiem zabezpieczyć się dobrowolnie). Umowy o dzieło co do zasady się nie wypowiada – można od niej odstąpić jedynie w wypadku, kiedy do dzieła niezbędne jest współdziałanie zamawiającego, i jest go brak mimo wyznaczenia kolejnego terminu. Ten rodzaj umowy jest stosowany zwykle przy zapotrzebowaniu na dane dzieła, na przykład stworzenie projektu strukturalnego lub stworzenie programu multimedialnego. W szczególnych wypadkach zarówno umowę o dzieło, jak również zlecenia może wykonywać nie zawierający umowę, lecz osoba trzecia. Dodatkowo w razie wyrządzenia szkody pracodawcy lub osobie trzeciej, zatrudniony na bazie każdej z umów odpowiada pełnym własnym majątkiem w całkowitej wielkości, bez ograniczeń. Istotną sprawą dla osób będących zarejestrowanymi jako osoby bezrobotne jest fakt tego, że mając umowę o dzieło, nie mogą one utrzymywać statusu osoby bezrobotnej, i co za tym idzie pobierać zasiłku lub ubezpieczenia zdrowotnego. Status osoby bezrobotnej traci się w czasie poinformowania Urzędu Pracy o zawarciu umowy o dzieło (jest to konieczne) oraz nie ma znaczenia to, czy w ramach tej umowy o dzieło osiągnęło się jakiś dochód, lub nie.
Teraz podobieństwa pomiędzy umową zlecenie i dzieło sprowadzają się w zasadzie do tego, iż obie umowy są umowami cywilno – prawnymi, jakie określa Kodeks Cywilny oraz obie mogą zostać zawarte przez każdą osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Żadna ze stron w żadnej z tym umów nie musi być inwestorem (chociaż niewątpliwie może). Obie umowy podlegają także prawu swobody podpisywania umów, co znaczy, iż można indywidualnie budować treść oraz warunki umowy.
